Soybean price: महाराष्ट्रातील लाखो शेतकऱ्यांसाठी सोयाबीन हे मुख्य उत्पन्नाचे पीक आहे. यंदा शेतकऱ्यांनी सोयाबीनची लागवड चांगल्या प्रकारे केली असून, या पिकाची योग्य काळजी घेतली आहे. मात्र, पिक काढणीच्या वेळी आलेल्या अवकाळी पावसाच्या कारणाने शेतकरी मोठ्या चिंतेत आहेत. अशा परिस्थितीत सोयाबीनचे उत्पादन आणि त्याला मिळणारा बाजारभाव (Soybean price) याचा आढावा घेणे महत्त्वाचे ठरते.
या वर्षी महाराष्ट्रात सोयाबीनची लागवड चांगली झाली आहे. शेतकऱ्यांनी पिकाच्या वाढीसाठी खूप मेहनत घेतली असून, चांगल्या प्रतीची औषधे आणि तंत्रज्ञान वापरले आहे. पिकाची वाढही खूप चांगली झाली होती. त्यामुळे यंदा चांगले उत्पन्न (Soybean price) मिळण्याची अपेक्षा होती. मात्र, काढणीच्या वेळी आलेल्या पावसाने शेतकऱ्यांची स्वप्नं धुळीस मिळवली आहेत.
पावसाचा परिणाम
काढणीच्या वेळी आलेल्या अवकाळी पावसामुळे सोयाबीन पिकाचे मोठे नुकसान होण्याची शक्यता आहे. शेंगा कुजण्याचा धोका पावसामुळे वाढला असून, दाण्यांची गुणवत्ता कमी होण्याची भीती आहे. यामुळे पिकाच्या उत्पादनात घट होण्याची शक्यता असून, याचा थेट परिणाम शेतकऱ्यांच्या उत्पन्नावर (Soybean price) होणार आहे.
सोयाबीनचे बाजारभाव
विविध बाजारपेठांमधील सोयाबीनच्या दरांची माहिती घेतली असता, त्यात खूप तफावत दिसून येते. काही बाजारात दर चांगले असले तरी, अनेक ठिकाणी शेतकऱ्यांना त्यांच्या अपेक्षेप्रमाणे योग्य भाव मिळत नाही.
उदाहरणार्थ:
सांगली: सर्वाधिक 5050 रुपये प्रति क्विंटल.
लातूर: 4650 रुपये प्रति क्विंटल, ज्याला चांगले म्हणता येईल.
अहमदनगर: 4450 रुपये प्रति क्विंटल
जळगाव: 4260 रुपये प्रति क्विंटल
छत्रपती संभाजीनगर: 4100 रुपये प्रति क्विंटल
माजलगाव: 4000 रुपये प्रति क्विंटल
ही आकडेवारी पाहता, सोयाबीनचे दर (Soybean price) 4000 ते 5000 रुपयांच्या दरम्यान आहेत. मात्र बहुतांश ठिकाणी दर 4500 रुपयांच्या आसपास आहेत. शेतकऱ्यांना अद्याप चांगला भाव मिळत नसल्याने त्यांच्या मनात अस्वस्थता आहे.
शेतकऱ्यांनो, असे तपासा कापूस व सोयाबीन अनुदान यादीतील तुमचे नाव! जाणून घ्या सोपी पद्धत..
बाजारपेठांमधील आवक व दरांची स्थिती
लातूर: सर्वाधिक 16,441 क्विंटल आवक असून, दर 4650 रुपये प्रति क्विंटल आहेत. याचा अर्थ येथे उत्पादन चांगले असून त्याला मागणीही आहे.
जालना: 9,786 क्विंटल आवक असून, दर 4250 रुपये प्रति क्विंटल आहेत.
कारंजा: 4000 क्विंटल आवक, दर 4425 रुपये प्रति क्विंटल.
अमरावती: 2859 क्विंटल आवक, दर 4495 रुपये प्रति क्विंटल – याचा अर्थ येथे सोयाबीनची गुणवत्ता चांगली आहे.
हिंगणघाट: आवक 1934 क्विंटल, दर 2900 ते 4705 रुपये प्रति क्विंटल – यामुळे गुणवत्तेनुसार दरांमध्ये मोठी तफावत आहे.
शेतकऱ्यांपुढील आव्हाने
अवकाळी पाऊस: पावसामुळे पिकाचे नुकसान होऊन उत्पन्नात घट येऊ शकते.
बाजारभावांची अस्थिरता: विविध बाजारपेठांमधील मालाच्या दरांमध्ये मोठी तफावत आढळते, त्यामुळे योग्य बाजारपेठ निवडणे कठीण होते.
वाहतूक खर्च: चांगल्या दरांसाठी दूरच्या बाजारात माल पाठवावा लागतो, ज्यामुळे नफा (Soybean price) कमी होतो.
साठवणुकीच्या सुविधांचा अभाव: पावसाळी हवामानामुळे साठवणुकीची अडचण येते, परिणामी कमी दरात विक्री करावी लागते.
मध्यस्थांचा वाढता प्रभाव: थेट बाजारात विक्री करण्याऐवजी मध्यस्थांमार्फत विक्री केल्यामुळे कमी दर मिळतात.
उपाययोजना
पीक विमा: अवकाळी पावसासारख्या नैसर्गिक आपत्तींपासून बचावासाठी पीक विमा घेणे महत्त्वाचे आहे.
साठवणूक सुविधा: सरकारने साठवणुकीच्या सुविधा ग्रामीण भागात विकसित करणे आवश्यक आहे. त्यामुळे शेतकऱ्यांना योग्य वेळी योग्य दर मिळवता येईल.
बाजार माहितीचे प्रसारण: शेतकऱ्यांना बाजारभावांची माहिती वेळोवेळी मिळवण्यासाठी मोबाईल अॅप्स किंवा एसएमएस सेवेचा वापर होणे आवश्यक आहे.
प्रक्रिया उद्योगांचा विकास: सोयाबीनवर आधारित प्रक्रिया उद्योगांच्या विकासाने शेतकऱ्यांना स्थानिक पातळीवर चांगले दर (Soybean price) मिळतील.
आधुनिक शेती तंत्रज्ञानाचा वापर: सेंसर-आधारित सिंचन व हवामान अंदाज यासारख्या तंत्रज्ञानाचा वापर केल्यास उत्पादन वाढेल आणि नुकसान टाळता येईल.
शेवटी काय?
महाराष्ट्रातील सोयाबीन शेतकऱ्यांसमोर अनेक आव्हाने उभी आहेत. त्यांना योग्य बाजारभाव मिळावा, त्यांचा माल वेळेत विकला जावा आणि त्यांचे नुकसान टाळता यावे म्हणून काही महत्त्वपूर्ण पावले उचलायला हवीत.
